Een korte samenvatting

Wicked problems vragen om fundamentele veranderingen
Wicked problems vragen om fundamentele veranderingen. Het gaat om het maken van de switch van entre- en intra- naar enterpreneurship: pionieren en innoveren in een samenwerking tussen verschillende organisaties. Daarnaast vergt het aanpakken van wicked problems een transitie in denken en doen: van lineair naar circulair denken en doen. Oftewel denken en doen vanuit een systeemperspectief. Dit betekent het hebben van een open mind, open heart en open will. Deze elementen zijn belangrijk bij het opzetten van een impact ecosysteem, een verregaande strategische samenwerking tussen publieke en private partijen rondom een maatschappelijk vraagstuk.

Een impact ecosysteem is continue in beweging
Omdat de dynamiek van het vraagstuk kan veranderen is het adagium: fall in love with the problem, not the solution. Het gaat uiteindelijk om het realiseren van impact. Een belangrijk kenmerk van een impact ecosysteem is dat iedere partij bijdraagt vanuit unieke kwaliteiten en een eigen logica. 1+1=3 en door krachten te bundelen ontstaat een holistische oplossing voor een maatschappelijk vraagstuk. De deelnemende partners vanuit overheid, bedrijven, maatschappelijke organisaties, burgerinitiatieven en kennisinstellingen onderschrijven allen een expliciet en helder geformuleerde impactdoelstelling.

Vier fasen om een impact ecosysteem te bouwen
Bouwen van een impact ecosysteem gaat in vier fasen die altijd in meer of mindere mate terugkomen. Het doorlopen van deze fasen is geen eenduidig en lineair proces. Het opzetten van een impact ecosysteem is een dynamisch en iteratief proces en vergt continu zoeken, leren, experimenteren, onderzoeken en doorzetten.

De fase Verkennen en ontwerpen geeft antwoord op de vraag: wat zijn de juiste dingen om te doen? Met als resultaat een grondig begrip van de situatie, onderliggende structuren, afhankelijkheden en de eerste contouren van de visie, impactdoelstelling en oplossingsrichtingen. De volgende fase, Aanjagen en implementeren, beantwoordt uiteindelijk de vraag: doen we de juiste dingen? Met op het eind een ingericht ecosysteem (inclusief team, overlegstructuur en een digitale infrastructuur), een uitgevoerde pilot, programma of activiteiten en gecommitteerde partners. Leren en verbeteren is de derde fase en gaat over drie dingen: doen we nog altijd de juiste dingen, doen we de dingen juist en hoe verloopt de samenwerking? Met een focus op meten, evalueren en bijsturen. Tot slot gaat de fase Borgen over de vraag: hoe behouden we ons effect? Met drie mogelijke strategieën voor vervolg: opschalen, repliceren of stoppen.

Succesfactoren van een impact ecosysteem
Naast de kenmerkende fasen kent een impact ecosystemen succesfactoren die de kans van slagen vergroten. Van belang zijn een gezonde financieringsmix en waardemodel, het hebben van een aansprekende visie die appèl doet op hoofd en hart en de waarde van het organiseren van momenten van de waarheid. Het dynamische en iteratieve karakter van impact ecosysteem zorgt voor vallen en opstaan en het tonen van doorzettingsvermogen. Aandacht, een onderzoekende houding en een flexibele instelling vergroten het succes. De verschillende fasen vragen om verschillende competenties en om de juiste mensen op het juiste moment.

Tot slot: kom in actie, vier succes, zoek gelijkgestemden en deel ervaringen.